Ateńczycy przekonani byli ze demokrację powołał do życia legendarny król Tezeusz lub Solone. Jednakże, faktycznym pomysłodawcą tego ustroju był Klejstenes i jego reformy pod koniec VI w. p.n.e. Za główne zasady tego systemu uznano wolność i równość. Obowiązywała wtedy równość wobec prawa, a obywatele posiadali takie same szanse na sprawowanie najwyższych urzędów. Mieszkańcy mogli brać udział w sesjach zgromadzenia ludowego (eklezji), czyli najważniejszej instytucji w polis. Każdy z uczestników miał prawo udziału w głosowaniu tajnym lub jawnym nad zawieranymi tam projektami. Podczas tych spotkań, gdyż było trzeba przekonywać opinie publiczną do swej racji, rozwinęła się retoryka. Takie posiedzenia odbywały się cztery razy w miesiącu, na Pnyksie. Przed rozpoczęciem składano ofiary bogom i modlono się. By obrady mogły się odbyć ustalono minimalną liczbę uczestników tzw. kworum, na 6000 zgromadzonych. Drugim w hierarchii po zgromadzeniu ludowym był sąd ludowy (heliaja), który rozpatrywał spraw jak dzisiejsze sądy. Heliaję tworzyło 6000 sędziów, jej członkiem mógł zostać każdy obywatel po 30 roku życia. Musiał tylko zgłosić swoją kandydaturę i złożyć odpowiednią przysięgę, a później zostać wylosowanym. Sędziowie nie odpowiadali przed nikim, sprawowali faktyczną władze nad zgromadzeniem ludowym, urzędnikami oraz ustawodawstwem Aten.
